Neuromodulatie

Verwijzen voor Intrathecale Toediening van Baclofen (ITB-therapie)

U heeft een patiënt met ernstige spasticiteit en/of pijn en u overweegt of Intrathecale Toediening van Baclofen (ITB-therapie) als behandeling mogelijk is? Welkom bij Care4homecare. Voor de start van het ITB-traject kunt u bij ons terecht voor informatie en multidisciplinaire samenwerking over ITB-therapie.

Wij werken samen met verschillende ketenpartners. Onze ketenpartners zijn verspreid over heel Nederland. Door het vormen van ketensamenwerking realiseren we landelijke dekking voor de ITB-therapie. Hierdoor waarborgen wij de continuïteit van deze zorg en verbeteren we de kwaliteit van leven bij aandoeningen die gepaard gaan met ernstige spasticiteit. De ketenpartners bestaan uit expertcentra en revalidatiecentra.

Het ITB-traject bestaat uit vijf fasen:

1. Oriëntatie ITB-therapie
2. De verwijzing
3. De operatie
4. De vervolgtherapie
5. Vervanging pomp

Hieronder leggen wij graag uit hoe het ITB-traject is vormgegeven en hoe wij per fase kunnen samenwerken:

1. Indicatiestelling
Wanneer u in uw instelling patiënten met ernstige spasticiteit heeft waarbij comfort, betere verzorgbaarheid en verbetering van levenskwaliteit een belangrijke rol speelt. En sprake is van lage functionele doelstellingen, dan kunnen wij u helpen met de indicatiestelling en doorverwijzing voor ITB-therapie.

Na het ontvangen en goedkeuren van de verwijzing, komen wij naar uw patiënt toe. We nemen gezamenlijk de anamnese af. Hiermee krijgen we inzicht in de ziektegeschiedenis en het doel van de behandeling. Ook zullen we direct bij de patiënt lichamelijk onderzoek uitvoeren. We vormen dan samen het beleid.

Heeft u patiënten met ernstige spasticiteit waarbij naast comfort en verbetering van de levenskwaliteit, ook hoge functionele doelstellingen voorop staan? Ook dan kunnen wij u helpen met de indicatiestelling. In de regel verloopt deze indicatiestelling via de samenwerkende revalidatiecentra.

2. Proefbehandeling
De proefbehandeling vindt plaats in het gespecialiseerd revalidatiecentrum, het ziekenhuis of in het verpleeghuis/de instelling waar uw patiënt verblijft. Het medisch team van Care4homecare komt naar de patiënt toe voor deze proefbehandeling. Deze kan op twee manieren uitgevoerd worden, namelijk:

1. Via een eenmalige toediening van baclofen via een lumbaalpunctie (bij laag functionele doelen);
2. Via een tijdelijke katheter en een uitwendig pomp die de patiënt bij zich draagt, waarbij er continu baclofen wordt afgegeven in de liquor cerebrospinalis (bij hoog functionele doelen).

Optie 1: eenmalige lumbale punctie  
Via een lumbaalpunctie wordt de baclofen in één keer toegediend, genaamd de single shot behandeling. Voorafgaand aan de toediening, wordt nogmaals lichamelijk onderzoek uitgevoerd en krijgt de patiënt een tijdelijke veneuze toegang. Na de toediening van de intrathecale medicatie moet de patiënt plat blijven (tot max 30 graden) liggen en worden controles van bloeddruk, hartfrequentie en zuurstofsaturatie uitgevoerd. Het behandelteam bestaat tijdens dit dagdeel uit u als verwijzer, de medisch specialist en de verpleegkundig specialist van Care4homecare, de fysiotherapeut en verpleging van de instelling. Het team komt na circa twee uur bij elkaar om te beoordelen of bij uw patiënt de hoeveelheid baclofen voldoende vermindering van de spasticiteit geeft. Wanneer de eerste dag geen of onvoldoende effect is bereikt, krijgt de patiënt een nieuwe afspraak voor een vervolgbehandeling met een hogere dosering baclofen. Samen met het medisch team en de patiënt evalueren we het effect van de proefbehandeling.

Optie 2: Katheter en uitwendige pomp
Een andere mogelijkheid is een proefbehandeling via een getunnelde spinale katheter en uitwendige pomp, waarbij er continu baclofen wordt afgegeven in de liquor rond om het ruggenmerg. In overleg met de operateur wordt besloten of een tijdelijke of reeds de definitieve katheter voor de proefbehandeling geplaatst wordt. Dit gebeurt via een operatie in het samenwerkende expertisecentrum. De eerste 24 uur na de operatie heeft de patiënt bedrust om postspinale hoofdpijn zo goed als mogelijk te voorkomen. Na de operatie volgt een aansluitend revalidatietraject van circa één week in een regionaal samenwerkend revalidatiecentrum. Bij een positief resultaat van de proefbehandeling, kan uw patiënt kiezen voor verdere behandeling van de spasticiteit door een geïmplanteerde medicijnpomp, ook wel ITB-pomp genoemd. Afhankelijk van de doelstellingen van de behandeling besluiten we samen met u als verwijzer en met de patiënt over het vervolgtraject.

3. De operatie
Via een operatie krijgt uw patiënt een ITB-pomp. Dit is de programmeerbare SynchroMed II® pomp die de vorm heeft van een ronde schijf, ter grootte van een hockeypuck. De pomp heeft een computerchip en een medicijnreservoir. De pomp kan van buitenaf met behulp van een tablet door het medisch team van Care4homecare bijgesteld worden De operatie duurt ongeveer twee uur. Aan het einde van de ingreep wordt de pomp opgestart op een daarvoor besproken dosering en in een bepaalde afgiftemodus. De dag na de ingreep wordt uw patiënt per ambulance, taxi of met eigen vervoer weer teruggebracht naar de eigen woonomgeving of het revalidatiecentrum.

4. De vervolgtherapie
Care4homecare verzorgt de jarenlange vervolgtherapie. Eén van de verpleegkundig specialisten zal de regiobehandelaar van uw patiënt worden. Deze informeert u met enige regelmaat over de voortgang van de behandeling. Bij problemen wordt, in overleg met de patiënt, contact met u als verwijzer gelegd. Care4homecare voert de regie over de ITB-therapie. De praktijk laat ons zien dat ITB-therapie altijd maatwerk is, afgestemd op de individuele situatie van uw patiënt. Bij het opstarten van de ITB-therapie wordt veel tijd besteed om de best mogelijke instelling van de ITB-pomp te bereiken. Zowel aan het begin van de therapie, als in de fase van de vervolgtherapie, krijgt de patiënt met regelmaat bezoek van de verpleegkundig specialist aan huis of in de instelling.

Wij gaan met uw patiënt in gesprek, voeren lichamelijk onderzoek uit en evalueren het effect van de therapie. In overleg met de patiënt en paramedische therapeuten stellen wij een behandelplan op. Zo nodig betrekken wij u als verwijzer, de revalidatiearts, fysiotherapeut of andere zorgprofessionals bij de behandeling. Bij toename van de spasticiteit verhogen we niet altijd direct de dosering van de baclofen, maar beoordelen we of er sprake kan zijn spasticiteitsverhogende factoren en zullen dit met u bespreken. Waar mogelijk starten we als eerst met het aanpakken en verminderen van de spasticiteitsverhogende factoren.

Afhankelijk van de therapie en het gebruik van intrathecale baclofen, raakt het reservoir waar het medicijn baclofen zich bevindt, leeg. De pomp zal voor het verstrijkken van de ingestelde alarmdatum op locatie van de patiënt door de verpleegkundig specialist gevuld worden. Care4homecare verzorgt de receptuur en het contact met de eigen bereidende apotheek. Om de veiligheid en kwaliteit van de thuisbehandeling te waarborgen, vindt er altijd een dubbelcheck plaats via een beveiligde videoverbinding met een collega-specialist van Care4homecare.

Binnen Care4homecare organiseren wij jaarlijks een Medische Inhoudelijk Overleg (MIO) waarin de evaluatie van het behandelplan met onze pijnspecialisten besproken wordt. Als de verpleegkundig specialist concludeert dat de behandeling niet effectief is of als er problemen zijn, wordt de patiënt eerder besproken. Zo nodig nemen wij contact op met u als verwijzer of met de huisarts, voor een multidisciplinair overleg en vervolgbeleid.

Voor acute problemen gerelateerd aan de ITB-therapie krijgt de patiënt instructie over hoe te handelen. Care4homecare is 24 uur per dag bereikbaar voor noodgevallen. Patiënten kunnen met de ITB-applicatie via animatie en video instructies krijgen over het zorgtraject, de alarmen van de pomp, klachten van onder- of overdosering en/of infectie. Via de applicatie kunnen patiënten met één klik op de knop in contact komen met Care4homecare. Ook voor spoedgevallen.  

Bij chronische problemen die kunnen wijzen op een disfunctie van het ITB-systeem, overlegt de verpleegkundig specialist met de achterwacht en verwijst zij naar het samenwerkende expertisecentrum.

Care4homecare neemt het voortouw in zowel acute situaties als bij chronische problemen met betrekking tot de ITB-therapie die om aanvullende diagnostiek of behandeling vragen. De verpleegkundig specialist informeert u over de voortgang en beleid.

5. Samenwerking bij vervanging van de pomp
Na ongeveer zeven jaar is de batterij van de ITB-pomp bijna leeg en moet deze operatief vervangen worden in het expertisecentrum. De verpleegkundig specialist van Care4homecare houdt de levensduur van de batterij in de gaten. Wij verwijzen de patiënt op tijd voor het aflopen van de levensduur van de batterij naar het betreffende expertisecentrum. U hoeft hierin als verwijzer geen actie te ondernemen, maar wordt wel geïnformeerd door Care4homecare.

Wilt u meer weten over ITB-therapie en de samenwerking? Of heeft u andere vragen? Bel +31 (0) 88 318 0000 of stuur een mail naar service@care4homecare.nl

Ons medisch team bestaat uit medisch specialisten, verpleegkundig specialisten en gespecialiseerd verpleegkundigen. Een aantal van hen stellen zich graag aan u voor.